सगरमाथा को उचाइ भन्ने बित्तिकै हामी भन्छौँ, ८,८४८ मिटर । बच्चै देखि कण्ठ भएकोले फरर बोलिरहेका हुन्छौँ, विश्वको सर्वोच्च शिखर सगरमाथा (Mount Everest) को उचाइ ८,८४८ मिटर । तर तपाईहरुलाई थाहा छ कि छैन, धेरैपटक हाम्रो सगरमाथा को उचाइलाई लिएर यहाँ विवाद सिर्जना भइसकेको छ । अस्ति केही दिन अघि को अन्नपूर्ण पोष्ट ले सगरमाथा को उचाइलाई लिएर ‘नेपाली र चिनियाँ अधिकारीहरु विच’ विवाद भनेर समाचार छापेको थियो । खास मा सगरमाथा को उचाइ कति हो, अहिलेसम्म पनि त्यो अन्यौल नै रहेको कुरा बताउनुहुन्छ, वरिष्ठ सिमाविद बुद्धिनारायण श्रेष्ठ । सबैले आ-आफ्नो हिसाब ले सगरमाथा को उचाइ नाप्ने गरेकाछन्, त्यही भएर पनि सगरमाथा को उचाइ कहिले बढ्ने गरेको छ त कहिले उचाइ घट्ने गरेको छ । वैज्ञानिक तवर ले वास्तविक उचाइ अहिलेसम्म पत्ता लागेको छैन भन्दा, आश्चार्य लाग्न सक्छ तर पनि सरकार ले ८,८४८ मिटर लाई नै आधिकारिकता दिएको छ अनि सारा संसार ले पनि यसैलाई वास्तविक उचाइ मान्दैआएको छ ।दक्षिण तिर भारत ले सिमा मिचिरहेपनि, उत्तर तर्फ खासै केही भएको छैन भनेर मख्ख परिरहेकाछौँ, तर उत्तरतिर पनि सगरमाथा कस्को हो, भनेर पहिले धेरै विवाद भएको थियो रे ! अनि अहिले चाँहि सगरमाथा को उचाइलाई लिएर विवाद सिर्जना भएको छ । वरिष्ठ सिमाविद बुद्धिनारायण श्रेष्ठ भन्नुहुन्छ, अहिले सम्म वैज्ञानिक तवर ले उचाइ न-नापिएकोले नै समस्या सिर्जना भएको हो अनि सरकार ले अलिकति मात्र पहल गर्ने हो भने, यही उचाइ नाप्न का खातिर विदेशीहरु को लाइन लाग्ने थियो । सगरमाथा दिवस मे २९ तारिख का दिन, काठमाडौँ विश्वविद्यालय जियोम्याटिक्स इन्जिनियरिङ सोसाइटि ले गरेको कार्यक्रम को अवसरमा उहाँ ले यी कुराहरु बताउनुभएको हो ।
बाँकि अरु कुराहरु यही भिडियो हेरेर थाहापाउनुहोस् । प्रस्तुत भिडियोमा, बुद्धिनारायण श्रेष्ठ सगरमाथा को उचाइको बारेमा बोलिरहनुभएको छ । सुन्नुहोस्, उहाँले प्रस्तुत गर्नुभएका तथ्यहरु । उहाँ भन्दैहुनुहुन्छ, विभिन्न समयमा नापिएको उचाइ नेपाल ले स्विकार गरेको पनि छैन र अस्विकार गरेको पनि छैन । अनि साथै, विभिन्न समयमा सगरमाथा को उचाइ भिन्ना भिन्नै निस्किएको कुरा पनि उहाँले बताउनुभएको छ । हाम्रो सगरमाथा को उचाइ ८,८४३ मिटर देखि ८,८७२ मिटर सम्म पुर्याइएको ले कुन चाँहि सही हो भन्न मुस्किल छ । अझ, सन् १९८७ मा त माउन्ट केटु सर्वोच्च शिखर भनेर, सगरमाथा लाई दोस्रो भनिएको थियो, जसका कारण ठूलै खैलाबैला मच्चिएको थियो । खासमा सगरमाथा को वास्तविक उचाइ, वैज्ञानिक उचाइ कति होला त ? अब नाप्ने पालो, नेपालीहरु कै हो ।
नोट: मोबाइल बाट खिचिएकाले दृश्यहरु निकै कमसल रहेकाछन्, अत: दृश्यलाई भन्दा बढि श्रव्यलाई ध्यान दिएरसुन्नुहोला । फोटो इन्टरनेटमा खोजखाज गरिएको ।
महत्वपूर्ण कुरा उठाउनुभयो आकारजीले । सगरमाथाको विषयमा यसरी विवाद हुनुको एउटै कारण हाम्रो नेपालकै निरीहता र सम्पदाहरूप्रति उपेक्षाभाव हो जस्तो लाग्छ । सगरमाथा मात्र होइन, पछिल्लो समयको सीमा विवाद पनि यसेको जड हो । आफैँ नतात्ने, आफ्नो वस्तु तथा सम्पदा र सरसामानको जोरजगेडा, रेखदेख र हिफाजत नगर्ने अनि पछि गुनासो गरेर, कुर्लिएर के हुन्छ ?
ReplyDeleteअत: तपाईँले भने जस्तै हामी नेपाली नै ती सम्पदाको नापजाँचमा अघि सर्नुपर्छ । राज्यस्तरबाट अधिकारी खटाएर चाँडोभन्दा चाँडो तिनको मानक अवस्था संसारसमक्ष ल्याउनुपर्छ । जसले गर्दा कसैले निहुँ खोजेर बेलाबेला 'यो मेरो हो, त्यो तेरो होइन' भनेर आगो झोस्ने मेलै पाउने छैनन्, हाम्रो रेखदेख र चासो-निगरानीले हाम्रो स्वामित्व स्वयम् पुष्टि गर्छ ।
I agree with you too , like Dhaiba Ji... We are so inidfferent towards our own assets and we believe others blindly. One thing I found very funny -: "उहाँ भन्दैहुनुहुन्छ, विभिन्न समयमा नापिएको उचाइ नेपाल ले स्विकार गरेको पनि छैन र अस्विकार गरेको पनि छैन "
ReplyDeleteThen what are we doing. We are just too indifferent towards this.
Aja Sagarmatha ko kura aayeko cha....aja aajkal ta khubai sima bibad bha cha...dherai Savasad haru ....Sima nirikshan garna jane gareka chan.... ajha Indian Rajdoot pani janu bho kyare? ( I am little confused in this ) ... Sima micheko pratibedan chai...jhuto ho bhanera Indian Embassy le Press release nikalyo....ani Hamile tesailai samachar banayera padyou....Jhan tya sima bibad ma Nepali haru lai gareko misbehaviour kaha jaos...tyo pani kei gareko chaina bhanera India le bhanyo....
Kura Sagarmatha...ko....ahile samma kasaile kei gareko chaina...sabai jana indifferent...ani kunai desh le or kasaile feri Sagarmatha Nepal ko hoina bhanidincha...ani feri suru huncha...Nara, julus, tyre balne,...tod fod garne..aafnai sampati haru nas garne....ani aaucha desh bhakti ko kura haru...ani andolan... hehe...yeuta cycle jasto...yeuta bani jasto...
यो विवादको बारेमा पहिले पनि एकचोटी निकै चर्चा भएको थीयो । तिथि मिती त बिर्सैं, तर ३-४ बर्ष पहिला सगरमाथा भन्दा पाकिस्तानको के-२ अग्लो भएको भनेर निकै झ्याली पनि पिटिएको हो ।
ReplyDeleteतर आफ्नो देशको हिमालको उचाईको बारेमा अहिलेसम्म ठोकुवा गरेर बोल्न नसक्नु भनेको नेपालीकै लागि विडम्बना र दु:खको कुरा हो ।
राजनैतिक दलका नेतागणहरु सत्ता स्वादको पछि मात्र लाग्नु र दलसँग आवद्ध धेरै संख्यामा जनताहरु पनि तिनकै पछि लागेर पनि सिद्द नहुने स्वार्थको पछि मात्र लाग्नाले यही र यस्तै धेरै कुराहरु प्रति बेवास्ता हुँदै गएको हो र क्रमश हामी हाम्रो अस्तित्व नै संकटमा परिसकेको अवस्थामा आईपुगेका हौं । आफ्नो अस्तित्व रक्षाको निम्ती अहिले भैरहेको पहलहरु सफल हुन सकोस् । सगरमाथाको उचाई सम्बन्धी विवाद पनि टुँगो लागोस् ।
ReplyDeleteचाइनामा पढाईको लागि जाने दाई दिदी हरुले भन्नु हुन्थ्यो सगरमाथा नेपालको भने भने त चाइनाको ब्यक्तिहरुले सगरमाथा त चाइना को हो कहाँ नेपालको हो र भनेर भन्थे रे उनिहरुले त विश्वको सर्बोच्च शिखर सगरमाथा चाइनामा पर्चाह भनेर पढ्नु पर्छ रे ।
ReplyDeleteरह्यो कुरा सगरमाथाको उचाइको, नेपालमा अहिले सम्म कुनै गतिलो नेतानै छैन जस्ले देशको बारेमा बिचार गरोस्, आफ्नै भुँडी भर्नमा ठीक्क हुन्छ उनिहरुको पदबदी कहाँ बाट हेर्ने र जनतालाई , अनी देशलाई अनी सुन्ने समय पनि त हुनुपर्यो नि उनीहरु सँग देशको कुरा, घटनाहरु ।
वास्तवअंा भन्ने हो भने नेपाली नेताहरु जो सरकारमा छन उनिहरुले यस्को बारेमा चासो नै दिएका छैन ।
हामीले राम्रो समाचार कहिले सुन्न पाउने होला, हरेक क्षेत्रमा भाँडभैलोकै मात्रै खबर आउँछ ।
ReplyDeleteJ jasto New aaya pani Sagarmatha ko chai bhad bhailo nabhai diya hune .
ReplyDeletesolta, lekhan ramro chha bhanau bhane... lekh ko wisaybastu le haami laai nai reTiraheko chha...
ReplyDeletekhoi k k, by now there must be some equipment to measure mountain height accurate, why not use them.
ReplyDeleteheard about such things before also, even heard due to Titanic plate movement every year some Centimeter is increasing
yes Sangesh,
ReplyDeleteउचाइ नाप्ने कुरा त किन नहुनु र, हुनु पर्ने हो ! अनि जहाँसम्म उचाइ बढ्छ भन्ने कुरा छ, त्यो चाँहि हो पनि र हैन पनि ।
प्लेटोनिक्स को सिद्धान्त अनुसार हेर्ने हो भने, अहिले इन्डियन प्लेट (अस्ट्रेलिया देखि नेपालसम्म) प्रतिवर्ष ५ सेन्टिमिटर को दरले उत्तर तर्फ सर्दै गएको छ ।
अनि यो हिमाल को उत्पती सँग पनि जोडिएको कुरा छ । चाइनिज प्लेट एकै ठाउँमा स्थिर छ तर इन्डियन प्लेट वर्षेनी उत्तर तर्फ सरिरहेकाले, प्राय: ले हिमाल को उचाइ बढ्दै गएको मान्छन् । तर यो अलिकति तर्कसंगत देखिँदैन, किनकी इन्डियन प्लेट चाइनिज प्लेट मुनि छिर्दै गएको छ, अनि इन्डियन प्लेट यसरी हिमालय को मुनि छिर्दा हिमाल को उचाइ त बढ्दै जानुपर्ने हो, र हिसाबै गर्ने हो भने हिमालहरु धेरै नै अग्लिनुपर्ने हो । तर हिमाल को बढ्दो उचाइ सँगै, माथि बाट पनि हिमाल मा भुक्षय हुने भएकोले, प्लेट मुभमेन्ट ले जति नै उचाइ बढे पनि सबै व्यालेन्स नै हुँदै जान्छ । अत: त्यसरी उचाइ चाँहि धेरै बढिरहेको छैन ।
वैज्ञानिक प्रयोगहरुले चाँहि, इन्डियन प्लेट प्रतिवर्ष ५ सेन्टिमिटर को दरले उत्तर तिर सर्दैछन् भनेर पुष्टि गरिसकेकाछन् र ती सरेका भागहरु क्रमश, चाइनिज प्लेट मुनि छिर्दै गएकाछन्, कारण चाइनिज प्लेट चाँहि स्थिर रहेको छ । अनि यसैको कारण पनि हाम्रो जस्तो हिमाल र पहाड भएको देशमा 'भू-कम्प' को खतरा पनि बढ्दैगएको छ ।
उचाइ कै कुरा त, अनुसन्धान कै विषय भइरहेको छ ।
Yes, it would constitute a nice field study for students of geology and can invite the foreign attention for research work in nepal.
ReplyDeleteNice one!
नेपालमा सबैतिर नासीईरहेको, घटीरहेको, भत्कीरहेको बेलामा... उचाई बढ्नु गणितीय हिसाबले फाईदा जनक नै छ | तर बिस्वास निय र सहि उचाई पत्ता लागेमा दुइ चार फिट होचै भए नि अलिक राम्रो हुन्छ कि...
ReplyDeleteहामीले सगरमाथा नेपालमा पर्छ भनेर पढ्यौं .. उनीहरुले नि चीनमा पर्छ भनेर पढ्दा रहेछन ... गूगल अर्थ र विकिम्यापिया हेर्दा नि सगरमाथाको चुचुरो चाहिं चीन तिरै परेको देखिन्छ ... फेरी उहिले माओत्सेतुंगले बिपी कोइराला प्रधान मन्त्रि हुँदा सगरमाथा नेपाल मै पर्छ भनेर स्वीकार गरेका थिए भन्ने पनि ईतिहाँसमा पढेको थिएँ...खै के खै के अलिक कन्फ्युजिंग भयो...
जुन बेलामा राजनीतिक अस्थिरता हुन्छ, र देश संक्रमणको प्रक्रियाबाट गुजि्रन्छ, त्यही बेलामा सीमा बढी अतिक्रमित हुने गरेको देखिएको छ। पछिल्लो घटना क्रम ले यसै भन्छ , अनि नेपाल को राजनीति सधै अस्थिर र अराजक छ -भनेपछि :नेपाल, नेपाली भूभाग र नेपाली सधै असुरक्षित ।
ReplyDeleteभारत जस्तै बेला बेला चीन संगको सीमाका विषयमा पनि विवाद नभएको हैन, सगरमाथा कै स्वामित्वको विषयमा पनि पहिले विवाद भएको थियो पछि चाउ एन लाईले सगरमाथा नेपालमै पर्छ भनेपछि मात्र सगरमाथा नेपालको भएको हो। नेपालको राष्ट्रियता सधै संकटमा परिरहेको बेला हरेक कुरामा सतर्क हुनु जरुरी छ । अरुले जे जे भन्यो चुपचाप त्यहि स्वीकार्ने लाछीपनाले नेपालको धेरै हानी भैसक्यो सगरमाथाको उचाईका विषयमा पनि नेपाली विशेषज्ञहरुद्वारा स्पष्ट र सहि सत्य तथ्य प्रकाशमा ल्याइनु अपरिहार्य देखिन्छ ।
यो गम्भीर विषय हो ।
Yes, It is necessary to measure the height of Mt. Everest accurately.
ReplyDeleteHere is the link about some measurements work carried out in the past.
http://www.bookrags.com/research/mount-everest-measurement-of-mmat-03/
जुन बेलामा राजनीतिक अस्थिरता हुन्छ, र देश संक्रमणको प्रक्रियाबाट गुजि्रन्छ, त्यही बेलामा सीमा बढी अतिक्रमित हुने गरेको देखिएको छ। पछिल्लो घटना क्रम ले यसै भन्छ , अनि नेपाल को राजनीति सधै अस्थिर र अराजक छ -भनेपछि :नेपाल, नेपाली भूभाग र नेपाली सधै असुरक्षित ।
ReplyDeleteभारत जस्तै बेला बेला चीन संगको सीमाका विषयमा पनि विवाद नभएको हैन, सगरमाथा कै स्वामित्वको विषयमा पनि पहिले विवाद भएको थियो पछि चाउ एन लाईले सगरमाथा नेपालमै पर्छ भनेपछि मात्र सगरमाथा नेपालको भएको हो। नेपालको राष्ट्रियता सधै संकटमा परिरहेको बेला हरेक कुरामा सतर्क हुनु जरुरी छ । अरुले जे जे भन्यो चुपचाप त्यहि स्वीकार्ने लाछीपनाले नेपालको धेरै हानी भैसक्यो सगरमाथाको उचाईका विषयमा पनि नेपाली विशेषज्ञहरुद्वारा स्पष्ट र सहि सत्य तथ्य प्रकाशमा ल्याइनु अपरिहार्य देखिन्छ ।
यो गम्भीर विषय हो ।
solta, lekhan ramro chha bhanau bhane... lekh ko wisaybastu le haami laai nai reTiraheko chha...
ReplyDeleteJ jasto New aaya pani Sagarmatha ko chai bhad bhailo nabhai diya hune .
ReplyDeleteचाइनामा पढाईको लागि जाने दाई दिदी हरुले भन्नु हुन्थ्यो सगरमाथा नेपालको भने भने त चाइनाको ब्यक्तिहरुले सगरमाथा त चाइना को हो कहाँ नेपालको हो र भनेर भन्थे रे उनिहरुले त विश्वको सर्बोच्च शिखर सगरमाथा चाइनामा पर्चाह भनेर पढ्नु पर्छ रे ।
ReplyDeleteरह्यो कुरा सगरमाथाको उचाइको, नेपालमा अहिले सम्म कुनै गतिलो नेतानै छैन जस्ले देशको बारेमा बिचार गरोस्, आफ्नै भुँडी भर्नमा ठीक्क हुन्छ उनिहरुको पदबदी कहाँ बाट हेर्ने र जनतालाई , अनी देशलाई अनी सुन्ने समय पनि त हुनुपर्यो नि उनीहरु सँग देशको कुरा, घटनाहरु ।
वास्तवअंा भन्ने हो भने नेपाली नेताहरु जो सरकारमा छन उनिहरुले यस्को बारेमा चासो नै दिएका छैन ।
राजनैतिक दलका नेतागणहरु सत्ता स्वादको पछि मात्र लाग्नु र दलसँग आवद्ध धेरै संख्यामा जनताहरु पनि तिनकै पछि लागेर पनि सिद्द नहुने स्वार्थको पछि मात्र लाग्नाले यही र यस्तै धेरै कुराहरु प्रति बेवास्ता हुँदै गएको हो र क्रमश हामी हाम्रो अस्तित्व नै संकटमा परिसकेको अवस्थामा आईपुगेका हौं । आफ्नो अस्तित्व रक्षाको निम्ती अहिले भैरहेको पहलहरु सफल हुन सकोस् । सगरमाथाको उचाई सम्बन्धी विवाद पनि टुँगो लागोस् ।
ReplyDelete