दाङमा गुगलम्याप मार्फत वन तस्कर पक्राउ [समाचार टिप्पणी]

संसार अचम्मको छ, बाँच्नु पर्छ सबै देखिन्छ भन्थे हो रै’छ । सामसुङले ५ सेन्टका सिक्काहरुले भरिएको ट्रक एप्पल मुख्यालयमा पठाएर जरिवाना तिर्यो भन्ने हल्ला संसारभर फैलिरहेको बेला, नेपालमा चाँहि “दाङमा वन अधिकृतले कार्यालयबाटै गुगलम्याप हेरेर काठ तस्करी गर्दै गरेका तस्करहरुलाई पक्राउ गरे” भन्ने हल्ला फैलिएकोछ । हल्ला फैलिएको मात्रै त के भन्नु, नेपालका मुलधारका मिडियामा यस्तो नचाहिने र हुनै नसक्ने खबर’ले प्राथमिकता पाएकोछ !कान्तिपुरमा ‘तस्करी रोक्न गुगल म्याप’ शीर्षकमा छापिएको समाचार यस्तो छ:

दाङ, भाद्र १३ - जिल्ला वन कार्यालयले तस्करी रोक्न गुगल म्याप प्रयोगमा ल्याएको छ । यसको प्रयोग वन अधिकृत अरुण शर्मा पौडेलले शुक्रबार कार्यालयमै बसेर गरेका थिए । म्यापलाई सानो बनाएर हेर्दै जाँदा गोल्टाकुरी गाविसको कालितारामा काठ काटेको दृश्य देखियो । उनले तत्काल वन रक्षकको टोली पठाए । वनको टोली  २ घन्टा हिँडेर जंगलमा पुगेपछि काठ काट्दै गरेका एक व्यक्ति आरा, बञ्चरो र पाँच क्युफिट काठसहित पक्राउ परे ।

सोमबार दिउँसो पनि गुगल म्याप हेर्दै गर्दा पुरन्धारा गाविसका जंगलमा काठ काटिएका दृश्य देखिए । अनि उनले राति नै त्यसतर्फ गस्ती पठाए । मंगलबार बिहान सवा १ बजे ७२ दशमलव ७६ क्युफिट काठसहित आठ जना पक्राउ परे ।

जिल्लामा पहिलोपटक काठ तस्करीमा संलग्न यति ठूलो गिरोह पक्राउ परेको उनले बताए । 'यो अहिलेसम्मकै ठूलो तस्करी समूह हो,' उनले भने, 'गुगल म्यापले तस्करलाई पक्रन सजिलो भइरहेको छ ।'

रिपब्लिकामा यस प्रकारको समाचार छापिएकोछ:

The District Forest Office Dang has brought into use Google map to control the smuggling of timber as it has been increasing in various government and community forests.

It has been easy for arresting the timber smugglers, said Forest Officer Arun Sharma. We have started to use it when we are in office from last Friday, he said. We sent a team to the site when we saw timber felled at Kalatara in Goltakuri VDC while zooming in the area and we could arrest the people along with materials used for cutting as well as five cu. ft. of timber after two hours, he said.

काठ तस्कर समातिनु राम्रो कुरा हो, तर गुगल म्यापमा हेरेर वन तस्करलाई पक्राउ गरेँ भन्नु चाँही गफ मात्र हो । मुलधारका मिडियामा यस किसिमको समाचार छापिएपछि आफैँलाई अचम्म लाग्यो, आखिरमा के कुरा प्रमाणित गर्न यस किसिमका हावा कुराहरु पनि विना कुनै अध्ययन अनुसन्धान छापिन्छन् ?

वन अधिकृतले गुगल म्याप पनि हेरे होलान्, वन तस्कर पनि पक्राउ परे होलान् तर गुगलम्याप मार्फत ‘काठ काटेको देखिएको अनि त्यसै मार्फत पक्राउ गर्न सफल भएको’ भन्नु चैँ लाजमर्दो र हाँस्यास्पद कुरो हो । वन अधिकृतले गुगलम्याप’को गफ दिए, लेख्नेले पत्याए अनि छापिदिए, न कुनै अनुसन्धान न कुनै ‘क्रस चेक’ । इन्टरनेटमा सबै कुरा हेर्न सकिन्छ, अझ गुगलमा त देख्न नसकिने कुनै कुरा छैन । गुगलम्यापमा आफ्नो गाउँ ठाउँ सबै देखिन्छ भन्ने मनसायबाट प्रेरित भएर यस किसिमको नचाहिने कुरा छापिएकोहोला भन्ने मेरो अनुमान छ । साथै, वन अधिकृतले गुगलम्यापमा आफ्नो जंगल हेरे होलान्, जंगल अलि पातलो देखिएको ठाउँमा कर्मचारी खटाए होलान् अनि  संयोगवश केही तस्करहरु त्यहीँबाट पक्राउ परे होलान् तर यसको मतलब समाचारमा छापिएजस्तो ‘गुगलम्याप हेरेर काठ तस्करी गर्दै गरेका तस्करहरुलाई पक्राउ गरे’ भन्नु चाँहि साह्रै नसुहाउने कुरो हो ।

गुगलम्याप ‘रियल टाइम’मा छैन । भन्नु’को मतलब, अहिले कहाँ के भइरहेछ भन्ने कुरा ‘गुगल म्याप’ हेरेर थाहा हुँदैन । विकसित देशहरुमा गुगलम्यापबाट ट्राफिक, रोड आदि विषयमा जानकारी पाइने भएपनि नेपालको हकमा यी कुराहरु समेत थाहा हुँदैन, अझ जंगलमा काठ काट्दै गरेको कुरा त टाढाको कुरा भो । गुगलम्यापमा रहेको स्याटलाइट तस्विर केही महिना वा वर्षदिन अघि खिचिएका हुन्छन् अनि गुगलम्यापमा सबै कुराहरु “डिटेल”मा देखिँदैन।

अप्रिल फुल मनाए भनौँ भने अगस्ट’को अन्तिममा खबर आएको छ । एउटा’ले भन्यो अनि अर्को’ले छाप्यो, नेपालमा यी कुराहरु नौला त होइनन् । अध्ययन र अनुसन्धान गरेर सायदै कुनै खबर छापिन्छ यहाँ । यस प्रकारका भ्रामक समाचार छापिनुमा दोष कसलाई दिने, वन कार्यालयका कर्मचारीलाई वा समाचार तयार गर्ने पत्रकारलाई वा सम्पादकलाई? केही समय पहिले ‘क्लाउड कम्प्यिुटिङ’ सम्बन्धि भिडियो हेर्दा ‘पानी पर्दा क्लाउडमा भएका डाटा भिज्छ’ भन्ने आशयका कुरा गर्थे, यो समाचार पढ्दा ठ्याक्कै त्यही कुरा याद आयो । हामीले प्रविधि बुझ्न अझै धेरै बाँकी रहेछ र प्रविधिको अपव्याख्या कसरी गर्दैछौँ भन्ने कुरा दाङको यो घटनाले प्रस्ट पारेकोछ ।

लौ यो भिडियो हेरेर रमाइलो गर्नुस!

Cloud Computing explained by Former IT Commissioner

अपडेट:

सोसल मिडियामा गुगलम्याप सम्बन्धि समाचारबारे धेरै बहस भएपछि, केही अनलाइन पोर्टलबाट समाचार हटाइएको अनुमान गरिएको’छ, तर समाचारको बारेमा उनीहरुको आधिकारिक धारणा भने अहिलेसम्म आएको छैन । यसैबिच गुगलम्याप सम्बन्धि उक्त समाचार तयार पार्ने पत्रकार दुर्गालाल केसीले भने आफ्नो फेसबुक मार्फत समाचार’को बारेमा प्रस्टिकरण दिएकाछन्, जुन आफैँमा स्वागतयोग्य कदम हो ।

फेसबुकमा पत्रकार केसीले लेखेकाछन् “वन फडानी रोक्न गुगल म्याप प्रयोग गरेको बिषयमा फेसवुक र ट्वीटरमा भएको बहस निकै सराहनिय छ । मिडियाका बिषयबस्तुबारे पाठकहरुले यसरी बहस गर्ने प्रचलन निकै राम्रो हो । यसले मिडिया हावसलाई पनि फिडव्याक हुन्छ । बहसमा सहभागी सबै साथीहरुलाई धेरै धन्यवाद । बहस राम्रो भएपनि समाचार छोटो भएकाले बिस्तृत विवरण समाचारमा समाबेश नहुँदा धेरै साथीहरुमा अन्योल भएको देखियो । कतिपय साथीहरुले रुख काटेको देखिएको भन्ने कुरालाई काटिरहेको लाइभ देखिएको भनेर कमेण्ट गर्न थालेपछि धेरैले त्यसैमा हो मा हो थप्दै सामाचारबारे नकारात्मक टिप्पणी भएको पनि देखियो । रुख काटिरहेको लाइभ देखिने कुरा त सम्भव हुने कुरा भएन, त्यो कसैले पत्याउने कुरा पनि भएन । म्यापमा जंगलको बीचमा रुख काटिएका अर्थात वन फडानी भएका खाली दृश्य देखिएपछि त्यसलाई स्याम्पलका रुपमा लिएर त्यस क्षेत्रमा रुख काट्ने प्रवृत्ती रहेछ भनेर गस्ती पठाउँदा साँच्चिकै रुख काट्ने मानिस फेला परेको भन्ने कुरा हो । म्यापलाई खाली स्याम्पलका रुपमा प्रयोग गरेर जिल्लाको बढी रुख कटान भएको क्षेत्रलाई बढी निगरानीमा राख्न प्रयोग गरेको भन्ने कुरा हो । समाचार छोटो भएर बिस्तृत विवरणको अभावमा पाठकलाई भएको अलमलप्रति म दुखी छु । आगामी दिनमा यस्तै सकारात्मक बहसको अपेक्षा गर्दछु ।”

आशा गरौँ, हामीले फेरि फेरि पनि अपुरो, अस्पष्ट र भ्रामक समाचार पढ्नुपर्ने छैन ।

तस्विर: storenvy.com