Skip to main content

जनादेश, मतादेश, र नेपाली बहसका नयाँ शब्दहरु

नेपालका हाम्रा राजनितिज्ञ/विश्लेषक/बुद्धिजिवीहरु शब्दजाल बनाउन कत्तिको खप्पिस छन् भन्ने कुरा विवेक पौडेलको यो ब्लगबाट थाहा हुन्छ । चुनावको केही समय पहिले, 'चातुर्दिक' शब्द नेपाल भित्रिएको थियो, वा मैले पहिलोपटक सुनेकोथिँए । चुनावपछि 'मतादेश' शब्द पहिलोपटक सुनियो, चुनावमा हार ब्यहोरेका र जनताले नराम्रोसँग झापड लाइदिएकाहरुलाई यो 'मतादेश' शब्द अस्त्र झैँ भएकोछ अहिले। आफूले जिते 'जनादेश' तर आफूले हारे 'मतादेश' हुने भन्ने उनीहरुको बुझाइ अचम्म लाग्दोछ । 'मतादेश' शब्द बारेको हुटहुटि देखेर, यसै सन्दर्भमा  विवेक पौडेलले लेख्नुभएको जनादेश, मतादेश, र नेपाली बहसका नयाँ शब्दहरु ब्लगलाई यहाँ पुन प्रकाशित गरेकोछु । विवेक पौडेललाई ट्विटरमा @tistung फलो गर्न सकिन्छ ।


एकैपटक “मतादेश” भन्ने शब्द निकै सुन्न थालिएको छ। नेपालको सन्दर्भमा मैले यो शब्द प्रथम पटक हालैको चुनावपछि सुनेको हुँ। चुनावको नतिजा आउन शुरुगरेपछि एकजना चर्चित राजनीतिक विश्लेषकले टेलिभिजन र रेडियो कार्यक्रममा माओवादीको अप्रत्याशित नतिजालाई अर्थ्याउन यसको प्रयोग गर्नुभयो र भन्नुभयो, “जनादेश र मतादेश फरक हो।” उहाँको आशय थियो कि चुनावले जनादेश दर्शाउँदैन, केवल मतादेश दर्शाउँछ, त्यसकारण नयाँ जनादेश भन्नु उचित होइन।

विस्तारै “मतादेश” को प्रयोग बढीरहेको छ। आजको कान्तिपुर सम्पादकीयको शिर्षकमै यो शब्द परेको छ। नेपाली राजनीतिमा नयाँ र अचम्मलाग्दा शब्दहरु आविष्कार गर्ने चलन पुरानै हो। दोश्रो जनआन्दोलन पछि पटक पटक नयाँ शब्दको प्रयोग र सो द्वारा परिभाषित नयाँ अर्थतर्फ बहस डोर्याउने प्रयास भएको पाइन्छ। नयाँ शब्दको परिभाषा शब्द आविष्कार गर्नेकै हातमा रहने हुँदा अन्योलता रहने, तथ्य र तर्कभन्दा शब्द र परिभाषामै बहसहरु अल्झिरहने गरेको जस्तो मलाई लाग्छ। साथै अर्को पक्षले आफ्नना कुरा माथी पार्न प्रयोगमा ल्याएको शब्दको स्वामित्व लिन नसक्ने गरेको देखिन्छ।

अचम्म लागेर मैले एउटा सानो खोज गरेँ गुगलमा, यो मतादेश भन्ने शब्द नेपालको सन्दर्भमा अचानक यस चुनावपछि आएको हो कि पहिलेका चुनाव वा सन्दर्भहरुमा पनि प्रयोग हुन्थ्यो भनेर। मुख्य समाचार वेवसाइटहरुमा खोजी गर्दा यस्तो नतिजा पाएँ (गुगलका अनुसार):

  • कान्तिपुर प्रकाशनको वेवसाइट ekantipur.com मा ५ मङ्सिर २०७० अघि एकपटक पनि “मतादेश” शब्द प्रयोग भएको रहेनछ
  • नागरिकको वेवसाइट nagariknews.com मा ५ मङ्सिर २०७० अघि एकपटक पनि “मतादेश” शब्द प्रयोग भएको रहेनछ
  • अन्नपुर्ण पोष्टको वेवसाइट annapurnapost.com मा ५ मङ्सिर २०७० अघि एकपटक पनि “मतादेश” शब्द प्रयोग भएको रहेनछ
  • हिमाल खबरपत्रिकाको वेवसाइट himalkhabar.com र nepalihimal.com मा ५ मङ्सिर २०७० अघि एकपटक पनि “मतादेश” शब्द प्रयोग भएको रहेनछ
  • नयाँ पत्रिकाको वेवसाइट nayapatrika.com मा ५ मङ्सिर २०७० अघि एकपटक पनि “मतादेश” शब्द प्रयोग भएको रहेनछ
  • चर्चित ब्लग mysansar.com मा ५ मङ्सिर २०७० अघि एकपटक पनि “मतादेश” शब्द प्रयोग भएको रहेनछ
  • चुनावभन्दा २ दिन अघि onlinekhabar.com ले प्रकाशित गरेको सीके लालको अन्तरवार्ता बाहेक “मतादेश” भन्ने शब्द गुगले थाहा पाएका कुनै पनि अन्य नेपाली वेवसाइटमा प्रयोग भएका रहेनछन्। प्रयोग भएका केहि भारतीय वेवसाइटहरु पनि केहि ब्लग र शब्दकोष मात्र रहेछन्, नाम चलेका कुनै पत्रिकाको वेवसाइटमा यो शब्द भेटिएन
चुनावको परिणाम आउन थालेपछि (मङ्गशिर ५ पछि) यो शब्दको प्रयोग कस्तो रह्यो भनेर मैले खोजी गर्दा यस्तो भेटेँ:
  • कान्तिपुर प्रकाशनको वेवसाइटमा यि स्थानहरुमा “मतादेश” शब्दको प्रयोग भएको रहेछ: आजको सम्पादकीय, आज प्रकाशित निलाम्बर आचार्यको अन्तर्वार्ता, हिजो प्रकाशित विजय कुमारको लेख,र चुनावपछिको सम्पादकीय
  • नागरिकको वेवसाइटमा यो शब्द एकपटक प्रयोग भएको रहेछ: सिके लालको हिजोको लेखमा
  • यि वेवसाइटहरुमा एकपटक पनि प्रयोग भएको रहेनछ: अन्नपूर्ण पोष्ट, हिमाल खबरपत्रिका, नयाँ पत्रिका, मेरो-संसार, र अनलाइनखबर।
  • हिन्दीका कुनै वेवसाइटहरुमा यो शब्द नेपालको चुनावपछि प्रयोग भएको रहेनछ। नेपालकै अरु वेवसाइट/ब्लगहरुले माथि प्रयोग भएका सामग्री पुन: प्रकाशित गरेर बाहेक यो शब्दको प्रयोग गरेका रहेनछन्।
तुलनात्मक रुपमा “जनादेश” भन्ने शब्द यसरी प्रयोग भएको रहेछ:
  • कान्तिपुरको वेवसाइटमा कुल ३,४६० पटक
  • नागरिको वेवसाइटमा कुल ५४३ पटक
  • अन्नपूर्ण पोष्टको वेवसाइटमा ६० पटक
  • हिमाल खबरपत्रिकाका दुई वेवसाइटहरुमा २३ र २५ पटक
  • मेरोसंसार ब्लगमा ३८६ पटक र अनलाइनखबर वेवसाइटमा २१० पटक
मतादेश र जनादेशको फरक muldharnews.com मा प्रकाशित अन्तर्वार्तामा सीके लालले यसरी दिनुभएको रहेछ:
आदेश र मतादेशको बारेमा बताई दिनु होस् न ?
क्रान्तिले जनादेश स्थापित गर्छ । मतादेश आवधिक निर्वाचनबाट आउने कुरा हो । जनादेश संविधानमा क्रान्तिले निर्देशित गरेको हुन्छ । जनादेश र मतादेशको त्यो फरक बुझ्न जरुरी छ ।
त्यस्तै मतादेश शब्द प्रयोग प्रति असन्तुष्टि प्रकट गर्दै अन्नपूर्ण पोष्टमा पुरुषोत्तम दाहालले यस्तो लेख्नुभएको रहेछ:
शब्दको नकारात्मक र उत्तेजनापूर्ण खेलमा रमाउनेका आँखामा यो मात्र मतादेश हो र जनादेश होइन। यसले हिजो राजाको कदममा पैसा राखेर ढोग्नेहरूको सेवा गरेको उनीहरूको तर्क छ। एमाओवादीबाहेक अरू कुनै पनि राजनीतिक दल उनीहरूका आँखामा अग्रगामी हुनै सक्दैनन्।
कुन्द दिक्षीतले गर्नुभएको ट्विट अनुसार “जनादेश होइन, मतादेश” भन्ने भनाईलाई क्यास माओवादी पक्षको प्रतिक्रियाको रुपमा लिनुभएको रहेछ:
मंसिर ५ देखि क्यासका प्रतिक्रियाहरु क्रमश: १ “धाँधली” २ “मतगणना बहिस्कार” २ “षडयन्त्र” ३ “जनादेश हैन मतादेश” ४ “मतदातामा चेतनाको कमि”
यस हिसाबले हेर्दा मतादेश भन्ने शब्द चुनावपछि नेपाली डिस्कोर्समा प्रवेश गरिसकेको जस्तो देखिन्छ। माथिको सानो खोज अनुसार कान्तिपुरले यो डिस्कोर्सको नेतृत्व गरेको देखिन्छ भने सीके लालले यसको शुरुवात। त्यस्तै यस शब्द प्रयोग प्रति केहि असन्तुष्टि पनि रहेको बुझ्न सकिन्छ। असन्तुष्टहरुले यसलाई एउटा राजनीतिक दलको चुनाव नतिजाको बचाऊ गर्न शुरु गरिएको नयाँ शब्द-प्रयोगको रुपमा बुझेका रहेछन् भन्ने अर्थ निकाल्न सकिन्छ।

Comments

Popular posts from this blog

Romanized Nepali Unicode

Download and Install Nepali Unicode Romanised to write in Nepali all over the web. First of all, you have to Download and Run the Program on your computer. Then, you have to do some settings on your computer to use Nepali Unicode Romanized. You can download Nepali Unicode Romanized from the Madan Puraskar Pustakalaya website for free. Install Nepali Unicode Romanized in Windows XP: Install: Run setup file; Go to control Panel; Open Language and Regional settings; Open Regional Language Options; Go to Language Options & tick on check box (install files..... Thai, instal....east Asian...languages): Click apply-it might ask for windows CD: Insert CD or you can directly copy "i386" files too; And install all: then you have done; Click for details; Then click add a tab; A new popup will appear: Select "Sanskrit" in the first box; Select "Nepali unicode (romanized)" in second box; Click "ok"; You have successfully installed it; P...

Shirish Ko Phool : Review & Download

One of the finest book ever written in Nepali literature....Shirish Ko Phool and one of my personal favorite. I have read this novel over four times or say five times..and each time I finish the novel I feel pang and it hangs on my head for so many days. Why guilt is so painful that made such a strong woman called Sakambari to suicide..or die…?? The novel has a wonderful language..the simplest of all. When I had read it for the first time..to tell the truth that I hadn’t really understood the novel, I felt the love story in it and I could not understand the passion in the novel.. But this day I may say I am able to figure out the passion and the feelings of the author.. I really appreciate the wonderful story, the plot the real setting, the real characters…and the situation of the novel till it ends. The pain of running away from the feelings and passion. When the Suyogbir says.."Ma glass ma bhagchu” ( I forgot the line exactly…). The feeling is that we run away from pai...

पाँच करोड फेसबुक प्रयोगकर्ताको तथ्यांक दुरुपयोग

५ करोड फेसबुक प्रयोगकर्ताको तथ्यांक चोरी भएको खबर केही दिन पहिले गार्डियन तथा न्युयोर्क टाइम्स ले प्रकाशित गरेको थियो । प्रयोगकर्ताको जानकारी विना फेसबुकबाट लिइएको उक्त तथ्यांकलाई क्याम्ब्रिज एनालिटिका भन्ने कम्पनीले अनधिकृत रुपमा प्रयोग गरेको दावी गर्दै, क्याम्ब्रिज एनालिटिका’का भूतपूर्व इन्जिनियर क्रिस्टोफर वाइलीले गार्डियनलाई अन्तरवार्ता दिएर यी कुराहरु मिडियामा सार्वजनिक गरेका थिए । क्रिस्टोफरका अनुसार क्याम्ब्रिज एनालिटिकाले २०१४ मा एउटा एप मार्फत करिब ५ करोड फेसबुक प्रयोगकर्ताहरुको तथ्यांक चोरी गरेको थियो । क्याम्ब्रिज एनालिटिका र फेसबुककै विषयमा गार्डियनले पहिले नै २०१५ मा समाचार प्रकाशित गरेको थियो । उक्त समाचार पछि फेसबुकले क्याम्ब्रिज एनालिटिकालाई तथ्यांक मेटाउन भनेको र एनालिटिकाले तथ्यांक मेटाएको जानकारी फेसबुकलाई गराएको थियो । तर दुबै कम्पनीले यो कुरालाई गुपचुप राखेका थिए, अझ उल्टै फेसबुकले जथाभावी समाचार लेखेको भन्दै गार्डियनलाई मुद्दा हाल्ने धम्कि दिएको थियो भने क्याम्ब्रिज एनालिटिकाले तथ्यांक सुरक्षित नै राखेको थियो । त्यही चोरी गरिएको प्रयोगकर्ताहरुको तथ्यांकलाई ...

ट्विटरव्दारा प्रयोगकर्तालाई पासवर्ड परिवर्तन गर्न आग्रह [पडकास्ट 📻 ]

आकार पोष्ट रेडियोको पहिलो अंकमा स्वागत छ । आजको यो अंकमा ट्विटरले केही दिन पहिले पासवर्ड परिवर्तन गर्न जारी गरेको सूचनाको बारेमा कुरा गर्दैछु । के कति कारणले, ट्विटरले पासवर्ड परिवर्तन गर्न सूचना जारी गर्‍यो, तथा प्रयोगकर्ताले के कति कारणले पासवर्ड तुरुन्त परिवर्तन गर्नुपर्छ भन्ने विषयमा यो अंक केन्द्रित छ । पडकास्टको यो पहिलो अंक परिक्षणको रुपमा मोबाइलमा रेकर्ड गरेर तयार पारिएको हो । कति सकिन्छ थाहा छैन, तर यस पडकास्टलाई साप्ताहिक रुपमा सञ्चालन गर्ने मेरो योजना छ, जहाँ सूचना प्रविधिका विभिन्न पाटोहरुको बारेमा कुरा गर्नेछु । हाललाई यो पडकास्ट एन्कर एफएम तथा स्टिचर एप मार्फत सुन्न सकिन्छ । ट्विटरमा प्रयोग भएको पासवर्ड अन्य साइटहरुमा (जस्तो: फेसबुक, गुगल, दराज, सस्तोडिल, ड्रपबक्स आदि) पनि प्रयोग गरिएकोछ भने, ती साइटहरुमा पनि पासवर्ड तुरुन्त परिवर्तन गर्नुभइ, इन्टरनेटमा सुरक्षित रहनुहोला। प्रो टिप: साइटहरुमा कहिले पनि एउटै पासवर्ड प्रयोग नगर्नुहोला। pic.twitter.com/PjWwQWc7C4 — Aakar Anil (@aakarpost) May 4, 2018

फेसबुक न्युजफिड अपडेट - पेजलाई झनै गाह्रो

अमेरिकामा भएको पछिल्लो राष्ट्रपति निर्वाचनको परिणाम सार्वजनिक भएसँगै फेसबुक लगायत विभिन्न सोसल मिडिया साइटहरुको उपयोगिताबारे व्यापक बहस सुरु भएको थियो । "फेक न्युज"को बिगबिगीले गर्दा फेसबुक, एकहिसाबमा फेकबुकमा परिणत भयो । प्राय: फेक न्युजहरु नै धेरै सेयर हुने र भाइरल हुन थाले । धेरै सेयर हुँदा, स्वाभावत: "फेक न्युज" पनि साँच्चै हो भन्न थालियो । कहिँकति अनुसन्धान छैन, फलानोले एकथरि पेजबाट समाचार सेयर गर्छ, अर्कोले सेयर गर्छ, अर्कोले गर्छ, असत्य तथा काल्पनिक समाचारहरु कै बोलबाला देखियो । नेपालमा भएको पछिल्लो निर्वाचनमा पनि प्रचारवाजी शैलीका मनगढन्ते तथा काल्पनिक समाचारहरु भाइरल भए । फलाना र चिलाना पार्टि, मान्छे पिच्छेका अनलाइन समाचार पोर्टल, फेसबुकको न्युजफिड हेर्न नै दिक्क लाग्ने किसिमको थियो । सबैभन्दा अनौठो लाग्ने चाँहि, मान्छेहरु फेसबुकमा फलाना समाचार पोर्टलले लेखेको भन्दै सेयर गरिरहेका भेटिन्थे । अझ के भने, नेपालका ठूला प्रकाशनहरु सँग ठ्याक्कै मिल्ने नामहरु राखेर काल्पनिक समाचारको व्यापार गर्ने समूहहरु नै छन् । उदाहरणको लागि, कान्तिपुरले यस्तो उस्तो लेख्यो ...

SLC Result 2068/2069 Published

The Office of the Controller of Examinations, Sanothimi has published the results of the SLC examination for the academic year 2068, on Wednesday evening. Out of 528,257 examines, 47.16 percent students passed the SLC this year. According to OCE, 2,47,689 regular students passed the exam under the regular, whereas 82,283 students have passed under the exempted category. We've uploaded SLC Result 2068 in .pdf format. Please download the SLC Result 2068 from the links below. Check your SLC Result 2068 Online 1) Link1: SLC Result 2068 Regular .pdf      Link2:  SLC Result 2068 Regular .pdf      Link3: SLC Result 2068 Regular .pdf   (via chakab.com)   2)   Link1:   SLC Result 2068 Exempted .pdf      Link2:   SLC Result 2068 Exempted .pdf      Link3:   SLC Result 2068 Exempted .pdf   (via chakab.com) 3) Distinction : SLC Result 2068 .txt ...

Subscribe to Aakar Post